Yaşamak ve Çalışmak

 Tabiat bir ana gibi davranmış bize: İstemiş ki ihtiyaçları­mızı gidermek zevkli bir iş de olsun üstelik: Aklımızın istedi­
ği şey, iştihamızın da aradığı şey olsun: Onun kurallarını
bozmaya hakkımız yok.

 Caesar’m ve İskender’in, en büyük işleri başarırken, tabii ve bundan ötürü gerekli ve makul zevkleri bol bol tattıkları­nı görünce, buna ruhu gevşemek demem; tersine, o zor işleri ve yorucu düşünceleri dinç bir yürekle günlük hayatın bir parçası haline sokmak, ruhu sağlamlaştırmaktır derim. Zevklerin gündelik zaferlerini olağanüstü iş saymışlarsa bilge adamlarmış. Biz pek şaşkın varlıklarız: Filanca hayatını iş­siz güçsüz geçirdi, deriz; bugün hiçbir şey yapmadım, deriz.

- Bir şey yapmadım ne demek? Yaşadınız ya! Bu sizin yalnız başlıca işiniz değil, en parlak, en şerefli işinizdir. - Bana bü­yük işler çevirmek imkânını verselerdi, neler yapmaya gü­cüm olduğunu gösterirdim, deriz. Önce siz kendi hayatınızı düşünmeyi, çevirmeyi bildiniz mi? Bildinizse bütün işlerin en büyüğünü görmüş demeksiniz. Kendini göstermek ve iş görmek için büyük fıırsatlara ihtiyaç yoktur; hangi mevkideolursa, olsun, perde arkasında da, perde önünde de insan kendini gösterir. Bizim işimiz kitap doldurmak değil, ahlakı­mızı yapmaktır; savaşmak memleket kazanmak değil,
yaşayışımıza dirlik düzenlik getirmektir. En büyük en şerefli eserimiz doğru dürüst yaşamaktır. Geri kalan her şey, başa geç­mek, para yapmak, binalar kurmak, nihayet ufak tefek eklentiler, yollardır. Bir kumandanın, az sonra hücum edecek olduğu bir kalenin eteğinde dostlarıyla tamamıyla serbest ve rahatça, kaygusuzca sohbete dalması, Brutus’un herkesin kendisine ve Rom a’nın hürriyetine karşı pusu kurduğu bir sırada gece dolaşmalarından birkaç saat çalarak tam bir sü­kun içinde Polybius’u okuyup notlar yazması ne güzel bir şey! Düşündükçe içim açılır. Ancak küçük ruhlar işlerin ağırlığı altında ezilir; onlardan sıyrılmayı, bir yerde durup yeniden başlamayı bilmezler.       Ey benimle bunca çetin işler görmüş yiğitler,
      Bugün dertlerinizi şarapla giderin
      Yarın engin denize açılacağız.                          
 Horatius


  
-Montaigne-